Sivrisineklerle bulaşan ve birinci defa 2010’da Türkiye’de de görülen Batı Nil Virüsü enfeksiyonu, bu yıl da tespit edildi.
Sağlık Bakanlığı, Ağustos ayında yaptığı açıklamada altı bireye enfeksiyonla ilgili teşhis konduğunu belirtti.
Bunun akabinde yeni bir resmi açıklama yapılmadı.
BBC Türkçe’ye konuşan uzmanlar ise, alandan gelen bilgiler doğrultusunda 2024’te Türkiye’de çok sayıda hadise görüldüğünü savunuyor.
Hastalık genelde yaz ve sonbaharda görülüyor. Kışa yanlışsız bitmesi bekleniyor.
Bununla birlikte uzmanlar, global iklim değişikliği nedeniyle hastalığın görülme vaktinin değişebileceğine işaret ediyor.
Sağlık Bakanlığı, sağlık meslek örgütleri, bu alandaki araştırma kuruluşları ve uzmanlar, virüs konusunda halkı tedbir almaya çağırıyor.
Türkiye’de ne kadar hadise görüldü?
Sağlık Bakanlığı’na nazaran virüs 2010’dan bu yana Türkiye’de de görülüyor.
BBC Türkçe’ye konuşan, Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Araştırma Merkezi Lideri Prof. Dr. Önder Ergönül, 2010 yılında ülkede 40 hadisenin bildirildiğini, bunun yüksek bir sayı olduğunu, sonra bir devir boşluk olduğunu anlatıyor.
Prof. Dr. Ergönül, 2019’da İstanbul’da bir salgın yaşandığını, yaklaşık 20 kişinin hastalık nedeniyle hastaneye yattığını belirtiyor.
Sağlık Bakanlığı, Batı Nil Virüsü enfeksiyonunun Türkiye’de bu yıl altı şahısta tespit edildiğini açıkladı.
Bakanlığın 22 Ağustos’ta toplumsal medya platformu X hesabından yaptığı açıklamada, “Ülkemizde 2010 yılından itibaren görülen Batı Nil Virüsü Enfeksiyonu 2024 yılında 6 bireyde tespit edilmiştir” denildi.
“Bakanlığımızca gerekli çalışmalar yürütülmekte ve süreç hassasiyetle takip edilmektedir” sözlerinin de kullanıldığı bu açıklamadan sonra yeni bir açıklama yapılmadı.
BBC Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Yavuz da Prof. Dr. Ergönül de Türkiye’de 2024’te birçok olay görüldüğünü söylüyor.
Vakalar en çok nerelerde?
Prof. Dr. Ergönül, “2024’e gelindiğinde bütün Türkiye’de olabilecek en yüksek hadise sayısı var. Bakanlık bunu bildiriyor” diyor.
Meslektaşlarından edindiği bilgilere dayanarak Haziran ayından başlayan süreçte, İstanbul’da yüze yakın hadise olduğunu iddia ettiğini belirtiyor.
İstanbul’da hastalığın ağırlaştığı yerlerle ilgili Prof. Dr. Ergönül, “Küçükçekmeçe, Büyükçekmeçe, Beylikdüzü, Avcılar üzere yerler yani Avrupa yakası yük kazanıyor. Bu, buralardaki göl ve göletlerdeki sivrisineklerin kümelenmesinden kaynaklı oluyor” bilgisini beriyor.
İstanbul dışında ise Edirne, Kırklareli, Bursa, Adana, Osmaniye, Antakya üzere yerlerden örnekler veriyor ve “Toplam Türkiye’de herhalde yüzlerce hadise var” diyor.
Ergönül, “Bunlar yakalanan olaylar. Tabip bunu kestirim etmeli, tanıya yönelik teşebbüste bulunmalı, onu Ankara’ya göndermeli, Ankara’dan sonuç gelmeli. Bu sürecin her basamağı sorunlu” diye ek yapıyor.
Prof. Dr. Yavuz ise virüsün en çok görüldüğü alanlarla ilgili şunları söylüyor:
“Virüs, göçmen kuşlarla hayatını devam ettiriyor. Göçmen kuşlardan sivrisineklere geçiyor. Ne lazım? Göçmen kuş lazım, sivrisnek lazım. Nerede çoğalıyor? İstanbul için bakacak olursak genelde sulak alanlarda, örneğin barajların olduğu yerlerde.”
Uzmanlar, hadise sayılarının açıklanmasının gerektiğini de savunuyor.
Ne vakit sona erer?
Peki bu yılki olayların ne vakit sona ermesi bekleniyor?
Uzmanlar, virüsten kaynaklanan hastalıkların sonbaharın sonunda bitmesinin beklendiğini fakat global iklim değişikliğinin bunu etkileyebildiğini söylüyor.
Prof. Dr. Ergönül, “Bu süreç Haziran, Temmuz, Ağustos üzere sivrisineklerin etkin olduğu devirde. başlıyor, aşikâr bir dönemde da bitiyor. Bu günlerde ya da Kasım sonunda bitmesi lazım. Fakat alışılmış iklim değişikliği bu klasik bilgimizi biraz zorluyor. Yoksa evvelce olduğu üzere örneğin İstanbul’da kar yağsa ki evvelden Kasım ayında bile bu mümkündü kentte sivrisinek kalmayacaktı” diyor.
Prof. Dr. Yavuz ise üniversitede çalışma yaptığı klinikte Kasım ayında şimdi hadise görmediğini söylüyor:
“Yaz ayları ile Eylül ve Ekim’de olayları gördük. Kendi kliniğimizde Kasım ayında şimdi hiçbir olgu görmedik. Şu an mevsimsel olarak suratını biraz daha azaltmış olmasını bekliyoruz. Lakin tabi Türkiye’deki tüm bilgileri nedir, onu tam bilemiyoruz.”
Hangi tedbirler alınmalı?
Virüsle gayret konusunda kamu kurum ve kuruluşlarının bilgilendirmeden ilaçlamaya kadar yapacağı çalışmaların yanı sıra kişisel tedbirler de kıymetli görülüyor.
Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, bu alanda lokal idarelere değerli rol düştüğünü, merkezi idare ile lokal idarelerin birlikte çalışmasının kıymetli olduğunu belirtiyor ve İstanbul’un bu açıdan uygun bir örnek olduğunu savunuyor.
“Batı Nil konusunda bilhassa İstanbul’da çok hoş bir grup çalışması yürütülüyor diyebilirim. Hem Sağlık Bakanlığı hem de İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) birlikte çok hoş bir çalışma yürütüyor.
“İBB’nin esasen salgın hastalıklarla ilgili bir komitesi var. Örneğin bir bölgede bir vaka çıktığıysa Sağlık Bakanlığı ve belediye arasında irtibat kuruluyor. Bu manada sevindirici bir şey zira Türkiye’de bu çok olmuyor. Bu iş birlikleri tüm Türkiye için örnek oluşturmalı.”
Tüm dünya çapında ferdi tedbirler de hastalıkla çabada değerli bulunuyor.
Prof. Dr. Yavuz, yapılabileceklerle ilgili örnekler verirken, sivrisineklerin meskenlere girmesini engellemek için pencerelere sineklik takmanın, sivrisinek olan yerlerde uzun kollu giyinmenin ve bedene sinek kovucu sprey sokmanın öneminden bahsediyor.
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün açıklamasında bunların dışında, sineklerin çok olduğu devirlerde cibinlik kullanılması; kapalı ortamlarda, hava sirkülasyonu yaratacak vantilatör, klima üzere aygıtlar kullanılması; meskenlerin yakınlarındaki su birikintilerinin kurutulması; boş saksı ve teneke kutu üzere yerlerde su birikmesinin önlenmesi üzere teklifler bulunuyor.
Koç Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ömer Ergönül, hastaneye müracaat konusunda ise “Geçmeyen yüksek ateş, baş ağrısı, şuur bulanıklığı, kol ve bacaklarda uyuşma ve bunları tutamama üzere durumlar olması halinde çabucak doktora başvurulması gerekir” diyor.
Uzmanlara nazaran Türkiye’de az bilinen Batı Nil Virüsü ciddiye alınmalı.
Prof. Dr. Yavuz, “Hastalığın ülkemizde artık yaygın olarak görüldüğünü, birçok kentte görülen bir hastalık olduğunu biliyoruz. Çok az bilinen bir hastalık. Ciddiye almamız gerektiğini, çok paydaşlı olarak birebir İstanbul örneğinde olduğu üzere uğraş etmemiz gerektiğini düşünüyorum.”
|
Batı Nil Virüsü nedir? Mevsimsel olan bu hastalık Amerika Birleşik Devletleri’nden Avrupa’ya ve Orta Doğu’ya kadar birçok ülkeyi etkiliyor. İnsanlara sivrisinek ısırıklarıyla bulaşan bir Batı Nil Virüsü hadisesi birinci sefer 1937 yılında Uganda’nın Batı Nil bölgesinde yaşayan bir şahısta görüldü. Virüs son 50 yıldır insanlarda görülmeye devam ediyor. Hastalığın yayılmasında kuşlar değerli rol oynuyor. Sivrisinekler, hastalığı taşıyan kuşların kanını emerek enfekte olurken virüs birkaç gün boyunca kuş kanında dolaşabiliyor. Sivrisineğin tükürük bezlerine giren virüs, bu vektörler tarafından ısırılan insanlara ve at üzere hayvanlara geçip, bedenlerinde çoğalarak hastalığa neden oluyor. Hastalık direkt temas yoluyla bulaşmıyor. 1999’da İsrail ve Tunus’ta salgına yol açan hastalık kuşlarla ABD’ye yayıldı. Burada 2010 yılına kadar önemli bir salgına neden oldu. Bunun dışında bugüne kadarki en büyük salgınlar kuş göç yolları üzerinde olan Yunanistan, İsrail, Romanya ve Rusya’da meydana geldi. Avrupa Hastalıkları Tedbire ve Denetim Merkezi (ECDC) 22 Ağustos’ta Batı Nil Virüsü hadiselerinin 2024’te Avusturya, Hırvatistan, Fransa, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Romanya, Sırbistan ve İspanya olmak üzere 9 ülkede görüldüğünü açıkladı. |
Belirtileri neler?
Dünya Sıhhat Örgütü’ne (WHO) nazaran virüsün bulaştığı insanların yaklaşık yüzde 80’inde rastgele bir belirti görülmüyor.
Virüsün bulaştığı bireylerin yüzde 20’sindeyse Batı Nil ateşi gözlemleniyor.
Belirtileri ortasında ateş, baş ağrısı, yorgunluk, beden ağrıları, mide bulanması, kusma ve nadiren bedende döküntü ile lenf bezlerinde şişlik var.
Hastalığın beşerler için direkt tedavisi yok.
Ancak enfekte olan şahıslar, hastaneye kaldırılarak teneffüs dayanağı ve öteki hastalıkların gelişiminin engellenmesi üzere tedbirlerle destekleniyor.
Batı Nil Virüsü için bir aşı da bulunmuyor.
BBC Türkçe’ye konuşan Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Başkanı, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, bilhassa 65 yaş üstü ve bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerin risk kümesinde olduğunu söylüyor.
Prof. Dr. Yavuz, hastalığın vefata neden olabildiğini belirtiyor.